Wat veroorzaakte Black Monday: The Stock Market Crash van 1987?

Maandag 19 oktober 1987 staat bekend als Black Monday. Op die dag staarden effectenmakelaars in New York, Londen, Hong Kong, Berlijn, Tokio en zowat elke andere stad met een uitwisseling naar de cijfers die over hun displays renden met een groeiend gevoel van angst. Een financiële schok was verbogen en de druk bracht de wereldmarkten ten val.

In de Verenigde Staten worden verkooporders opgestapeld op verkooporders omdat de Dow-waarde bijna 22% verliest. Er was sprake van dat de VS een berencyclus ingingen - de stieren liepen al sinds 1982 - maar de markten gaven zeer weinig waarschuwing aan de toen nieuwe voorzitter van de Federal Reserve, Alan Greenspan. Greenspan haastte zich om de rentetarieven te verlagen en riep banken op het systeem te overspoelen met liquiditeit. Hij had een daling van de waarde van de dollar verwacht als gevolg van een internationale onenigheid met de andere G7-landen over de waarde van de dollar, maar de schijnbaar wereldwijde financiële ineenstorting kwam die maandag als een onaangename verrassing.

De uitwisselingen waren ook druk bezig met het blokkeren van orders voor programmaproductie. Het idee om computersystemen te gebruiken voor grootschalige handelsstrategieën was nog relatief nieuw voor Wall Street en de gevolgen van een systeem dat duizenden bestellingen kon plaatsen tijdens een crash waren nog nooit getest. Deze computerprogramma's begonnen automatisch aandelen te liquideren toen bepaalde verliesdoelstellingen werden bereikt, waardoor de prijzen daalden. Tot grote teleurstelling van de beurzen leidde programmahandel tot een domino-effect, omdat de dalende markten meer stop-loss-orders veroorzaakten. De hectische verkoop activeerde weer een ronde stop-loss orders, die markten in een neerwaartse spiraal brachten. Aangezien dezelfde programma's ook automatisch alle aankopen uitschakelden, verdwenen biedingen vrijwel overal op de beurs.

Black Monday

Onheilspellende tekenen voor de crash

Er waren enkele waarschuwingssignalen voor excessen die vergelijkbaar waren met excessen op eerdere buigpunten. De economische groei was vertraagd terwijl de inflatie de kop opstak. De sterke dollar zette de Amerikaanse export onder druk. De aandelenmarkt en economie liepen voor het eerst uiteen op de bullmarkt, en als gevolg daarvan klommen de waarderingen tot buitensporige niveaus, waarbij de prijs-winstverhouding van de totale markt boven de 20 steeg. Toekomstige schattingen voor de winst waren lager, maar aandelen waren onaangetast.

Marktdeelnemers waren zich bewust van deze problemen, maar een andere innovatie bracht velen ertoe de waarschuwingssignalen van zich af te schudden. Portefeuilleverzekeringen gaven een vals gevoel van vertrouwen aan instellingen en makelaars. De algemene overtuiging op Wall Street was dat het een aanzienlijk verlies van kapitaal zou voorkomen als de markt zou crashen. Dit leidde tot het nemen van buitensporige risico's, wat pas duidelijk werd toen de aandelen begonnen te verzwakken in de dagen voorafgaand aan die noodlottige maandag. Zelfs portefeuillebeheerders die sceptisch stonden tegenover de opmars van de markt, durfden niet uit de voortdurende rally te blijven.

Het komt neer op

Programmahandelaren namen veel van de schuld van de crash, die de volgende dag stopte, dankzij lock-outuitsluitingen en een aantal gladde, mogelijk schaduwrijke bewegingen van de Fed. Net zo mysterieus klom de markt weer omhoog naar de hoogtepunten waaruit hij net was gedoken. Veel beleggers die troost hadden gevonden in het overwicht van de markt en zich hadden verplaatst naar mechanische handel, werden zwaar geschud door de crash.

Hoewel de handel in programma's in grote mate heeft bijgedragen aan de ernst van de crash (ironisch genoeg, in zijn voornemen om elke portefeuille tegen risico te beschermen, werd het de grootste bron van marktrisico), is de exacte katalysator nog onbekend en mogelijk voor altijd onkenbaar. Met complexe interacties tussen internationale valuta's en markten zullen zich waarschijnlijk hik voordoen. Na de crash implementeerden beurzen stroomonderbrekerregels en andere voorzorgsmaatregelen om de impact van onregelmatigheden te vertragen in de hoop dat markten meer tijd hebben om soortgelijke problemen in de toekomst te corrigeren.