neoliberalism
Neoliberalisme is een beleidsmodel - het overbruggen van politiek, sociale studies en economie - dat ernaar streeft de controle over economische factoren over te dragen aan de particuliere sector van de openbare sector. Het neigt naar vrijemarktkapitalisme en weg van overheidsuitgaven, regulering en publiek eigendom.
Vaak geïdentificeerd in de jaren 1980 met de conservatieve regeringen van Margaret Thatcher en Ronald Reagan, is het neoliberalisme meer recent geassocieerd met de zogenaamde Third Way-politiek, die een middenweg zoekt tussen de ideologieën van links en rechts.
01:30neoliberalism
Neoliberalisme begrijpen
Een manier om het neoliberalisme beter te begrijpen, is via zijn associaties, en soms subtiele contrasten, met andere politieke en economische bewegingen en concepten.
Het wordt vaak geassocieerd met laissez-faire-economie, het beleid dat een minimale hoeveelheid overheidsinmenging in de economische kwesties van individuen en de samenleving voorschrijft. Deze theorie wordt gekenmerkt door de overtuiging dat voortdurende economische groei zal leiden tot menselijke vooruitgang, een vertrouwen in vrije markten en een nadruk op beperkte staatsinmenging.
Belangrijkste leerpunten
- Neoliberalisme ondersteunt fiscale bezuinigingen, deregulering, vrijhandel, privatisering en sterk verminderde overheidsuitgaven.
- Meer recent is het neoliberalisme beroemd - of misschien berucht - geassocieerd met het economische beleid van Margaret Thatcher in het Verenigd Koninkrijk en Ronald Reagan in de Verenigde Staten.
- Er zijn veel kritiek op het neoliberalisme, waaronder het potentieel om de democratie in gevaar te brengen, de rechten van werknemers en het recht op zelfbeschikking van soevereine naties.
Neoliberalisme wordt doorgaans gezien als een pleidooi voor meer interventie in de economie en de maatschappij dan het libertarisme, de hands-off ideologie waarmee het soms wordt verward. Neoliberalen geven meestal de voorkeur aan progressieve belastingheffing, bijvoorbeeld, waar libertariërs het vaak schuwen voor dergelijke regelingen als een vast belastingtarief voor iedereen. En neoliberals zijn niet noodzakelijk vies van het kiezen van winnaars en verliezers in de economie, en verzetten zich vaak niet tegen maatregelen zoals reddingsoperaties van grote industrieën, die een hekel zijn aan libertariërs.
Hoewel zowel het neoliberalisme als het liberalisme zijn geworteld in het 19e-eeuwse klassieke liberalisme, richt het neoliberalisme zich op markten, terwijl liberalisme alle aspecten van een samenleving definieert.
Liberalisme versus neoliberalisme
Er is veel discussie over hoe het neoliberalisme zich verhoudt tot de term die het inspireerde. Voor velen is liberalisme in essentie een brede politieke filosofie, een filosofie die vrijheid hoog houdt en alle sociale, economische en politieke aspecten van de samenleving definieert, zoals de rol van de overheid, tolerantie en vrijheid om te handelen. Neoliberalisme daarentegen wordt gezien als beperkter en gerichter en houdt zich bezig met markten en het beleid en de maatregelen die hen helpen volledig en efficiënt te functioneren.
Een model dat maar weinig bevalt
Misschien zegt het dat de term neoliberaal vaak beschuldigend wordt gebruikt, en zelden of nooit als een zelfbeschrijving. In een politiek gepolariseerde wereld krijgt het neoliberalisme kritiek van zowel links als rechts, vaak om soortgelijke redenen.
De focus op economische efficiëntie kan volgens critici andere factoren belemmeren. Zo kan de beoordeling van de prestaties van een systeem voor openbaar vervoer louter door hoe economisch efficiënt het is, ertoe leiden dat de rechten van werknemers slechts als een belemmering voor de prestaties worden beschouwd. Een andere kritiek is dat de opkomst van het neoliberalisme heeft geleid tot de opkomst van een anti-corporatistische beweging die beweert dat de invloed van bedrijven ingaat tegen de verbetering van de samenleving en de democratie.
Evenzo is de kritiek dat de nadruk van het neoliberalisme op economische efficiëntie globalisering heeft aangemoedigd, wat door tegenstanders wordt gezien als het ontnemen van soevereine naties aan het recht op zelfbeschikking. De nee-zeggers van het neoliberalisme zeggen ook dat zijn oproep om overheidsbedrijven te vervangen door privébedrijven de efficiëntie kan verminderen: hoewel privatisering de productiviteit kan verhogen, beweren ze, is de verbetering misschien niet duurzaam vanwege de beperkte geografische ruimte ter wereld. Bovendien voegen degenen die tegen het neoliberalisme zijn, eraan toe dat het antidemocratisch is, kan leiden tot uitbuiting en sociaal onrecht en armoede kan criminaliseren.
Vergelijk beleggingsrekeningen Aanbieder Naam Beschrijving Adverteerder Openbaarmaking × De aanbiedingen die in deze tabel worden weergegeven, zijn afkomstig van samenwerkingsverbanden waarvan Investopedia een vergoeding ontvangt.