Centrale bank
Een centrale bank is een financiële instelling die bevoorrechte controle heeft over de productie en distributie van geld en krediet voor een natie of een groep naties. In moderne economieën is de centrale bank meestal verantwoordelijk voor de formulering van het monetaire beleid en de regulering van aangesloten banken.
Centrale banken zijn inherent niet-marktgebaseerde of zelfs concurrentieverstorende instellingen. Hoewel sommige genationaliseerd zijn, zijn veel centrale banken geen overheidsinstanties en daarom wordt vaak aangehaald als politiek onafhankelijk. Maar zelfs als een centrale bank geen juridisch eigendom is van de overheid, zijn de rechten ervan vastgelegd en beschermd door de wet.
Het kritieke kenmerk van een centrale bank - die zich onderscheidt van andere banken - is de wettelijke monopoliestatus, die haar het voorrecht geeft bankbiljetten en contanten uit te geven. Commerciële commerciële banken mogen alleen vraagverplichtingen uitgeven, zoals het controleren van deposito's.
Hoe een centrale bank werkt
Hoewel hun verantwoordelijkheden sterk variëren, afhankelijk van hun land, vallen de taken van centrale banken (en de rechtvaardiging voor hun bestaan) meestal in drie gebieden.
Ten eerste controleren en manipuleren centrale banken de nationale geldhoeveelheid: valuta uitgeven en rentetarieven op leningen en obligaties vaststellen. Doorgaans verhogen centrale banken de rente om de groei te vertragen en inflatie te voorkomen; ze verlagen ze om groei, industriële activiteit en consumentenuitgaven te stimuleren. Op deze manier beheren ze het monetaire beleid om de economie van het land te sturen en economische doelen te bereiken, zoals volledige werkgelegenheid.
Ten tweede reguleren ze aangesloten banken via kapitaalvereisten, reserveverplichtingen (die bepalen hoeveel banken aan klanten kunnen lenen en hoeveel contant geld ze bij de hand moeten houden), en depositogaranties, onder andere tools. Ze bieden ook leningen en diensten voor de banken en de overheid van een land en beheren deviezenreserves.
Ten slotte fungeert een centrale bank ook als noodfinancier voor noodlijdende commerciële banken en andere instellingen, en soms zelfs een overheid. Door bijvoorbeeld schulden van de overheid aan te schaffen, biedt de centrale bank een politiek aantrekkelijk alternatief voor belastingheffing wanneer een overheid haar inkomsten moet verhogen.
BELANGRIJKSTE LEERPUNTEN
- Een centrale bank is een entiteit die verantwoordelijk is voor het toezicht op het monetaire systeem en beleid van een natie of groep van naties, die de geldhoeveelheid en rentetarieven reguleert.
- Door de geldhoeveelheid en de beschikbaarheid van krediet te versoepelen of aan te scherpen, proberen centrale banken de economie van een natie in evenwicht te houden.
- Een centrale bank stelt eisen aan de banksector, zoals het aantal kasreserves dat banken moeten aanhouden ten opzichte van hun deposito's.
- Een centrale bank kan een laatste geldschieter zijn voor financiële instellingen in moeilijkheden en zelfs regeringen.
Centrale banken en de economie
Naast bovengenoemde maatregelen beschikken centrale banken over andere acties. In de VS is de centrale bank bijvoorbeeld het Federal Reserve System, ook bekend als de Fed. De Federal Reserve Board, het bestuursorgaan van de Fed, kan de nationale geldhoeveelheid beïnvloeden door reservevereisten te wijzigen. Wanneer de vereiste minimumwaarden dalen, kunnen banken meer geld lenen en stijgt de geldhoeveelheid van de economie. Het verhogen van reserveverplichtingen vermindert daarentegen de geldhoeveelheid.
Wanneer de Fed de discontovoet verlaagt die banken betalen op kortlopende leningen, verhoogt dit ook de liquiditeit. Lagere tarieven verhogen de geldhoeveelheid, wat op zijn beurt de economische activiteit stimuleert. Maar dalende rentetarieven kunnen de inflatie voeden, dus de Fed moet voorzichtig zijn.
En de Fed kan open-markttransacties uitvoeren om het tarief van de federale fondsen te wijzigen. De Fed koopt overheidseffecten van effectenhandelaren en voorziet hen van contanten, waardoor de geldhoeveelheid toeneemt. De Fed verkoopt effecten om het geld in zijn zakken en uit het systeem te verplaatsen.
Geschiedenis van centrale banken
De eerste prototypes voor moderne centrale banken waren de Bank of England en de Zweedse Riksbank, die dateren uit de 17e eeuw. De Bank of England was de eerste die de rol van geldschieter in laatste instantie erkende. Andere vroege centrale banken, met name Napoleons Bank of France en de Duitse Reichsbank, werden opgericht om dure militaire militaire operaties te financieren.
Het was vooral omdat de Europese centrale banken het voor federale regeringen gemakkelijker maakten om te groeien, oorlog te voeren en speciale belangen te verrijken, dat veel van de grondleggers van de Verenigde Staten - het meest gepassioneerd Thomas Jefferson - tegen waren om een dergelijke entiteit in hun nieuwe land op te richten. Ondanks deze bezwaren had het jonge land de eerste decennia van zijn bestaan zowel officiële nationale banken als tal van door de staat gecharterde banken, totdat er tussen 1837 en 1863 een 'periode van vrij bankieren' werd ingesteld.
De centrale bank van de Verenigde Staten is het Federal Reserve System, of "de Fed", dat het Congres bij de Federal Reserve Act van 1913 heeft ingesteld.
De National Banking Act van 1863 creëerde een netwerk van nationale banken en een enkele Amerikaanse valuta, met New York als de centrale reservestad. De Verenigde Staten ondervonden vervolgens een reeks paniek in 1873, 1884, 1893 en 1907. In reactie daarop richtte het Amerikaanse congres in 1913 het Federal Reserve System en 12 regionale Federal Reserve Banken in het hele land op om de financiële activiteit en bankactiviteiten te stabiliseren. De nieuwe Fed heeft de Eerste en Tweede Wereldoorlog helpen financieren door staatsobligaties uit te geven.
Centrale banken en deflatie
In de afgelopen kwart eeuw zijn de zorgen over deflatie opgelopen na grote financiële crises. Japan heeft een ontnuchterend voorbeeld gegeven. Nadat de aandelen en onroerend goed bubbels in 1989-90 barsten, waardoor de Nikkei-index binnen een jaar een derde van zijn waarde verloor, werd deflatie diepgeworteld. De Japanse economie, die van de jaren zestig tot de jaren tachtig een van de snelst groeiende ter wereld was, vertraagde dramatisch. De jaren 90 werden bekend als het verloren decennium van Japan. In 2013 lag het nominale bbp van Japan nog ongeveer 6% onder het niveau van het midden van de jaren negentig.
De grote recessie van 2008-09 leidde tot de vrees voor een vergelijkbare periode van langdurige deflatie in de Verenigde Staten en elders vanwege de catastrofale ineenstorting van de prijzen van een breed scala aan activa. Het wereldwijde financiële systeem werd ook in beroering gebracht door de insolventie van een aantal grote banken en financiële instellingen in de Verenigde Staten en Europa, zoals de ineenstorting van Lehman Brothers in september 2008.
De aanpak van de Federal Reserve
In reactie daarop heeft het Federal Open Market Committee (FOMC), het monetaire beleidsorgaan van de Federal Reserve, zich in december 2008 gericht op twee hoofdtypen onconventionele monetaire beleidsinstrumenten: (1) beleidsrichtlijnen en (2) grootschalige aankopen van activa, aka kwantitatieve versoepeling (QE).
De eerste betrof het verlagen van het beoogde federale fondsentarief in wezen tot nul en hield het daar tenminste tot medio 2013. Maar het is de andere tool, kwantitatieve versoepeling, die de krantenkoppen heeft gehaald en synoniem is geworden met het beleid van de Fed voor eenvoudig geld. Bij QE gaat het in wezen om een centrale bank die nieuw geld aanmaakt en gebruikt om effecten van de nationale banken te kopen om zo liquiditeit in de economie te pompen en de lange rente te verlagen. In dit geval stond het de Fed toe risicovollere activa te kopen, inclusief door hypotheek gedekte effecten en andere niet-overheidsschuld.
Dit loopt door naar andere rentetarieven in de hele economie en de brede daling van de rentetarieven stimuleert de vraag naar leningen van consumenten en bedrijven. Banken kunnen aan deze hogere vraag naar leningen voldoen vanwege de middelen die zij van de centrale bank hebben ontvangen in ruil voor hun effectenbezit.
Andere deflatiebestrijdende maatregelen
In januari 2015 is de Europese Centrale Bank (ECB) begonnen met haar eigen versie van QE, door toe te zeggen dat zij tot september 2016 voor een bedrag van ten minste 1, 1 biljoen euro aan obligaties zou kopen, met een maandelijks tempo van 60 miljard euro. De ECB lanceerde haar QE-programma zes jaar nadat de Federal Reserve dit deed, in een poging om het fragiele herstel in Europa te ondersteunen en deflatie af te weren, na zijn ongekende stap om de benchmarkleningen eind 2014 onder 0% te verlagen, had slechts beperkt succes.
Hoewel de ECB de eerste grote centrale bank was die experimenteerde met negatieve rentetarieven, heeft een aantal centrale banken in Europa, waaronder die van Zweden, Denemarken en Zwitserland, hun benchmarkrentetarieven onder de nulgrens geduwd.
Resultaten van deflatiebestrijdende inspanningen
De maatregelen van centrale banken lijken de strijd tegen deflatie te winnen, maar het is te vroeg om te weten of ze de oorlog hebben gewonnen. Ondertussen hebben de gezamenlijke bewegingen om deflatie wereldwijd af te weren een aantal vreemde gevolgen:
- QE zou kunnen leiden tot een geheime valutaoorlog: QE-programma's hebben ertoe geleid dat grote valuta's over de hele linie zijn gestort tegen de Amerikaanse dollar. Aangezien de meeste landen bijna al hun opties om de groei te stimuleren hebben uitgeput, is valutadevaluatie misschien het enige resterende hulpmiddel om de economische groei te stimuleren, wat zou kunnen leiden tot een heimelijke valuta oorlog.
- De Europese obligatierendementen zijn negatief geworden: meer dan een kwart van de schuld uitgegeven door Europese overheden, of naar schatting $ 1, 5 biljoen, heeft momenteel negatieve rendementen. Dit kan een gevolg zijn van het obligatie-inkoopprogramma van de ECB, maar het kan ook een teken zijn van een sterke economische vertraging in de toekomst.
- Balansen van de centrale banken zijn opgeblazen: grootschalige aankopen van activa door de Federal Reserve, de Bank of Japan en de ECB doen de balansen stijgen naar recordniveaus. Het krimpen van deze balansen van de centrale bank kan op de weg negatieve gevolgen hebben.
In Japan en Europa omvatten de aankopen van de centrale bank meer dan verschillende niet-overheidsschuldbewijzen. Deze twee banken waren actief betrokken bij directe aankopen van bedrijfsaandelen om de aandelenmarkten te ondersteunen, waardoor de BoJ de grootste aandelenhouder is van een aantal bedrijven, waaronder Kikkoman, de grootste sojasausproducent in het land, indirect via grote verhandelde posities fondsen (ETF's).
Moderne centrale bankkwesties
Momenteel staan de Federal Reserve, de Europese Centrale Bank en andere grote centrale banken onder druk om de balansen te verlagen die tijdens hun recessie-uitbarsting zijn gestegen (de top 10 centrale banken hebben hun bezit het afgelopen decennium met 265% uitgebreid).
Het afwikkelen of afbouwen van deze enorme posities zal de markt waarschijnlijk schrikken, omdat een stroom van aanbod de vraag waarschijnlijk op afstand zal houden. Bovendien werden centrale banken in sommige meer illiquide markten, zoals de MBS-markt, de grootste koper. In de VS is het bijvoorbeeld onduidelijk of de Fed niet langer koopt en onder druk staat om te verkopen, of er voldoende kopers zijn tegen eerlijke prijzen om deze activa uit handen van de Fed te nemen. De angst is dat de prijzen dan in deze markten zullen instorten, waardoor er meer paniek ontstaat. Als hypotheekobligaties in waarde dalen, is de andere implicatie dat de rentetarieven die aan deze activa zijn gekoppeld, zullen stijgen, waardoor de hypotheekrente in de markt onder druk komt te staan en het lange en trage woningherstel wordt belemmerd.
Een strategie die de angsten kan kalmeren, is dat de centrale banken bepaalde obligaties laten rijpen en zich onthouden van het kopen van nieuwe, in plaats van het ronduit verkopen. Maar zelfs met geleidelijke afschaffing van aankopen, is de veerkracht van markten onduidelijk, aangezien centrale banken al bijna tien jaar zulke grote en consistente kopers zijn.
Vergelijk beleggingsrekeningen Aanbieder Naam Beschrijving Adverteerder Openbaarmaking × De aanbiedingen die in deze tabel worden weergegeven, zijn afkomstig van samenwerkingsverbanden waarvan Investopedia een vergoeding ontvangt.