Europese staatsschuldencrisis
De Europese staatsschuldencrisis was een periode waarin verschillende Europese landen de instorting van financiële instellingen, hoge overheidsschuld en snel stijgende obligatierendementsspreads in overheidseffecten ervoeren.
02:05Overzicht staatsschuld
Geschiedenis van de crisis
De schuldencrisis begon in 2008 met de ineenstorting van het banksysteem van IJsland en verspreidde zich in 2009 vooral naar Portugal, Italië, Ierland, Griekenland en Spanje. Het heeft geleid tot een verlies aan vertrouwen in Europese bedrijven en economieën.
De crisis werd uiteindelijk beheerst door de financiële garanties van Europese landen, die vreesden voor de ineenstorting van de euro en de financiële besmetting, en door het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Ratingbureaus hebben de schulden van verschillende landen van de eurozone verlaagd.
De schuld van Griekenland werd op een gegeven moment verplaatst naar de status van rommel. Landen die bailout-middelen ontvangen, moesten in het kader van de leningsovereenkomsten bezuinigingsmaatregelen nemen om de groei van de overheidsschuld te vertragen.
Belangrijkste leerpunten
- De Europese staatsschuldencrisis begon in 2008 met de ineenstorting van het banksysteem van IJsland.
- Enkele van de oorzaken waren de financiële crisis van 2007 tot 2008 en de grote recessie van 2008 tot 2012.
- De crisis piekte tussen 2010 en 2012.
Oorzaken van schuldcrisis
Enkele van de oorzaken waren de financiële crisis van 2007 tot 2008, de grote recessie van 2008 tot 2012, de vastgoedmarktcrisis en vastgoedbellen in verschillende landen. Het fiscale beleid van de perifere staten met betrekking tot overheidsuitgaven en inkomsten droeg ook bij.
Eind 2009 konden de perifere lidstaten van de eurozone van Griekenland, Spanje, Ierland, Portugal en Cyprus hun staatsschuld niet terugbetalen of herfinancieren of hun belegerde banken redden zonder de hulp van externe financiële instellingen. Deze omvatten de Europese Centrale Bank (ECB), het IMF en, uiteindelijk, de Europese faciliteit voor financiële stabiliteit (EFSF).
Ook in 2009 heeft Griekenland onthuld dat zijn vorige regering zijn begrotingstekort grof had ondergemeld, wat een schending van het EU-beleid betekende en de angst opwekte voor een ineenstorting van de euro via politieke en financiële besmetting.
Zeventien landen van de eurozone stemden voor de oprichting van de EFSF in 2010, met name om de crisis aan te pakken en te helpen. De Europese staatsschuldencrisis bereikte een hoogtepunt tussen 2010 en 2012.
Met de toenemende angst voor buitensporige overheidsschulden eisten de kredietverstrekkers in 2010 hogere rentetarieven van de landen van de eurozone, waarbij hoge schulden en tekorten het moeilijker maakten voor deze landen om hun begrotingstekorten te financieren wanneer zij geconfronteerd werden met een over het algemeen lage economische groei. Sommige getroffen landen hebben de belastingen verhoogd en de uitgaven verlaagd om de crisis te bestrijden, wat heeft bijgedragen tot sociale onrust binnen hun grenzen en een crisis van vertrouwen in leiderschap, met name in Griekenland. Verschillende van deze landen, waaronder Griekenland, Portugal en Ierland, hadden tijdens deze crisis hun staatsschuld verlaagd naar junk-status door internationale ratingbureaus, waardoor de angst van beleggers groter werd.
Een rapport uit 2012 voor het Congres van de Verenigde Staten verklaarde: “De schuldencrisis in de eurozone begon eind 2009 toen een nieuwe Griekse regering onthulde dat eerdere regeringen de gegevens van de overheidsbegroting verkeerd hadden gerapporteerd. Een hoger dan verwacht tekort heeft het vertrouwen van beleggers aangetast waardoor de obligatiespreads naar onhoudbare niveaus zijn gestegen. Angsten verspreidden zich snel dat de fiscale posities en schuldniveaus van een aantal landen van de eurozone onhoudbaar waren. "
Grieks voorbeeld van Europese crisis
Begin 2010 kwamen de ontwikkelingen tot uiting in stijgende spreads op de rente op staatsobligaties tussen de getroffen perifere lidstaten van Griekenland, Ierland, Portugal, Spanje en met name Duitsland.
De Griekse opbrengst liep uiteen met het feit dat Griekenland in mei 2010 hulp van de eurozone nodig had. Griekenland ontving de volgende jaren verschillende reddingsacties van de EU en het IMF in ruil voor de goedkeuring van door de EU voorgeschreven bezuinigingsmaatregelen om de overheidsuitgaven te verlagen en een aanzienlijke verhoging van de belastingen. De economische recessie van het land zette door. Deze maatregelen zorgden samen met de economische situatie voor sociale onrust. Met verdeeld politiek en fiscaal leiderschap werd Griekenland in juni 2015 geconfronteerd met soevereine wanbetaling.
De Griekse burgers stemden tegen een reddingsplan en verdere bezuinigingsmaatregelen van de EU de volgende maand. Dit besluit bracht de mogelijkheid naar voren dat Griekenland de Europese Monetaire Unie (EMU) volledig zou verlaten. De terugtrekking van een natie uit de EMU is ongekend, en als het terugkeerde naar het gebruik van de Drachme, varieerden de gespeculeerde effecten op de Griekse economie van totale economische ineenstorting tot een verrassend herstel.
Zoals gemeld door Reuters in januari 2018, is de Griekse economie nog steeds zeer onzeker met een werkloosheidspercentage van ongeveer 21%.
"Brexit" en de Europese crisis
In juni 2016 stemde het Verenigd Koninkrijk voor een referendum om de Europese Unie te verlaten. Deze stemming voedde Eurosceptici over het hele continent en speculaties stegen op dat andere landen de EU zouden verlaten.
Het is een algemene perceptie dat deze beweging groeide tijdens de schuldencrisis en campagnes hebben de EU beschreven als een 'zinkend schip'. Het referendum in het VK zond schokgolven door de economie. Beleggers vluchtten naar de veiligheid en duwden verschillende overheidsopbrengsten naar een negatieve waarde, en het Britse pond was het laagste ten opzichte van de dollar sinds 1985. De S&P 500 en Dow Jones doken in en herstelden zich vervolgens in de weken daarna tot ze de hoogste niveaus ooit bereikten Beleggers hadden geen beleggingsopties vanwege de negatieve rendementen.
Italië en de Europese schuldencrisis
Een combinatie van marktvolatiliteit veroorzaakt door Brexit, twijfelachtige politici en een slecht beheerd financieel systeem verslechterde de situatie voor Italiaanse banken medio 2016. Maar liefst 17% van de Italiaanse leningen, met een waarde van ongeveer $ 400 miljard, was rommel, en de banken hadden een aanzienlijke redding nodig.
Een volledige ineenstorting van de Italiaanse banken is aantoonbaar een groter risico voor de Europese economie dan een Griekse, Spaanse of Portugese ineenstorting omdat de economie van Italië veel groter is. Italië heeft herhaaldelijk om hulp van de EU gevraagd, maar de EU heeft onlangs "bail-in" -regels ingevoerd die landen verbieden financiële instellingen te redden met belastinggeld zonder dat beleggers het eerste verlies lijden. Duitsland is duidelijk geweest dat de EU deze regels voor Italië niet zal buigen.
Verdere effecten
Ierland volgde Griekenland door een reddingsoperatie te eisen in november 2010, Portugal volgde in mei 2011. Italië en Spanje waren ook kwetsbaar. Spanje en Cyprus hadden in juni 2012 officiële bijstand nodig.
De situatie in Ierland, Portugal en Spanje was in 2014 verbeterd als gevolg van verschillende fiscale hervormingen, binnenlandse bezuinigingsmaatregelen en andere unieke economische factoren. Verwacht wordt echter dat de weg naar volledig economisch herstel lang zal zijn, met een opkomende bankencrisis in Italië en de instabiliteit na de Brexit.
Vergelijk beleggingsrekeningen Aanbieder Naam Beschrijving Adverteerder Openbaarmaking × De aanbiedingen die in deze tabel worden weergegeven, zijn afkomstig van samenwerkingsverbanden waarvan Investopedia een vergoeding ontvangt.