Bevel economie
Een commando-economie is een systeem waarbij de overheid, in plaats van de vrije markt, bepaalt welke goederen moeten worden geproduceerd, hoeveel moet worden geproduceerd en tegen welke prijs de goederen te koop worden aangeboden. Het bepaalt ook investeringen en inkomsten. De commando-economie is een belangrijk kenmerk van elke communistische samenleving. Cuba, Noord-Korea en de voormalige Sovjetunie zijn voorbeelden van landen met een commando-economie, terwijl China tientallen jaren een commando-economie handhaafde voordat het overging naar een gemengde economie met zowel communistische als kapitalistische elementen.
Belangrijkste leerpunten
- Een beveleconomie is wanneer centrale planners van de overheid de productiemiddelen bezitten of beheersen en de verdeling van de output bepalen.
- Commando-economieën kampen met problemen met slechte prikkels voor planners, managers en werknemers in staatsbedrijven.
- Centrale planners in een commando-economie zijn niet in staat om rationeel de methoden, hoeveelheden, verhoudingen, locatie en timing van economische activiteit in een economie te bepalen zonder privébezit of de werking van vraag en aanbod.
- Voorstanders van commando-economieën beweren dat ze beter zijn voor het bereiken van eerlijke verdeling en sociaal welzijn boven particuliere winst.
Bevel economie
Commando-economie begrijpen
Commando-economieën, ook bekend als een geplande economie, hebben als centraal principe dat centrale planners van de overheid de productiemiddelen in een samenleving bezitten of beheersen. Particulier eigendom of grond, arbeid en kapitaal is ofwel onbestaand of sterk beperkt om te gebruiken ter ondersteuning van het centrale economische plan. In tegenstelling tot vrijemarkteconomieën, waarin de prijzen van goederen en diensten worden bepaald door vraag en aanbod, stellen centrale plannen in een commando-economie prijzen vast, beheersen de productie en beperken of verbieden de concurrentie binnen de particuliere sector. In een pure commando-economie is er geen concurrentie, aangezien de centrale overheid alle bedrijven bezit of controleert.
Andere kenmerken van een commando-economie
In een commando-economie stellen overheidsfunctionarissen nationale economische prioriteiten, waaronder hoe en wanneer economische groei wordt gegenereerd, hoe middelen worden toegewezen aan de productie en hoe de resulterende output moet worden verdeeld. Vaak neemt dit de vorm aan van meerjarenplannen die de hele economie bestrijken.
De overheid die een commando-economie heeft, exploiteert monopolistische bedrijven of entiteiten die noodzakelijk worden geacht om de doelstellingen van de nationale economie te bereiken. In deze gevallen is er geen binnenlandse concurrentie in die industrieën. Voorbeelden hiervan zijn financiële instellingen, nutsbedrijven en de verwerkende sector.
Ten slotte worden alle wetten, voorschriften en andere richtlijnen door de overheid bepaald volgens het centrale plan. Alle bedrijven volgen dat plan en de doelstellingen ervan en kunnen niet reageren op vrije marktwerking of invloed.
Nadelen van Command Economies
Met economische macht geconsolideerd in handen van regeringsplanners en in de bijna of totale afwezigheid van markten om prijzen te communiceren en economische activiteit te coördineren, hebben commando-economieën twee grote problemen bij het efficiënt plannen van de economie. Ten eerste is het stimuleringsprobleem en ten tweede het economische berekenings- of kennisprobleem.
Het stimuleringsprobleem werkt op verschillende manieren. Ten eerste zijn centrale planners en andere beleidsmakers in een commando-economie maar al te menselijk. Public Choice-economen die beginnen met James Buchanan hebben de vele manieren beschreven waarop overheidsfunctionarissen die beslissingen in hun eigen belang nemen, sociale kosten en verlies aan deadweight kunnen opleggen, die duidelijk schadelijk zijn voor het nationale belang. Politieke belangengroepen en de machtsstrijd tussen hen over middelen zullen de neiging hebben om de beleidsvorming in een commando-economie nog meer te domineren dan in gemengde of meestal kapitalistische economieën omdat ze niet worden beperkt door marktgebaseerde vormen van discipline zoals soevereine credit ratings of kapitaal vlucht, dus deze schadelijke effecten kunnen aanzienlijk worden verhoogd.
Problemen met prikkels in een commando-economie reiken ook veel verder dan de centrale planners zelf. Omdat lonen en lonen ook centraal worden gepland, en winsten worden verzwakt of volledig worden geëlimineerd van elke rol bij het nemen van economische beslissingen, hebben de managers en werknemers van staatsbedrijven weinig of geen prikkel om efficiëntie te stimuleren, kosten te beheersen of inspanningen te leveren die verder gaan dan de minimum vereist om officiële sancties te voorkomen en hun eigen plaats in de centraal geplande hiërarchie veilig te stellen. In wezen kan de commando-economie de problemen van de principaal-agent onder werknemers, managers, producenten en consumenten drastisch uitbreiden. Dientengevolge betekent het vooruitgaan in een commando-economie de partijbazen behagen en de juiste connecties hebben, in plaats van de aandeelhouderswaarde te maximaliseren of aan de eisen van de consument te voldoen, dus corruptie is vaak doordringend.
De stimuleringsproblemen waarmee een commando-economie wordt geconfronteerd, omvatten ook de bekende kwestie van de tragedie van de commons, maar op een grotere schaal dan in kapitalistische samenlevingen. Omdat alle of het meeste productieve kapitaal en infrastructuur gewoonlijk eigendom is van of eigendom is van de overheid in een commando-economie en niet in het bezit is van specifieke personen, zijn ze in feite niet-bezeten middelen vanuit het perspectief van de gebruikers. Dus alle gebruikers hebben een stimulans om zoveel mogelijk gebruikswaarde te halen uit de tools, fysieke installaties en infrastructuur die ze gebruiken en weinig of geen stimulans om te investeren in het behoud ervan. Dingen zoals woningbouw, fabrieken en machines, en transportmiddelen zullen in een commandeconomie snel verslijten, kapot gaan en uit elkaar vallen en niet het soort onderhoud en herinvestering krijgen die ze nodig hebben om bruikbaar te blijven.
Het probleem van de economische berekening in een commando-economie werd voor het eerst beschreven door Oostenrijkse economen Ludwig von Mises en FA Hayek. Het opzij zetten van problematische prikkels, de praktische vraag van wie, wat, waar, wanneer en hoe van economische organisatie een monumentale taak is. Centrale planners moeten op de een of andere manier berekenen hoeveel van elk goed en elke dienst in de economie moet worden geproduceerd en geleverd; door wie en aan wie; waar en wanneer dit te doen; en welke technologieën, methoden en combinaties van specifieke soorten productieve factoren (land, arbeid en kapitaal) te gebruiken. Markten lossen dit probleem op een gedecentraliseerde manier op door de interactie van vraag en aanbod gebaseerd op consumentenvoorkeuren en de relatieve schaarste van verschillende goederen en productieve factoren.
In een commando-economie, zonder veilige eigendomsrechten of vrije uitwisseling van economische goederen en productieve factoren, kunnen vraag en aanbod niet werken. Centrale planners hebben geen rationele methode om de productie en distributie van goederen en productieve factoren af te stemmen op de voorkeuren van de consument en de werkelijke schaarste van middelen. Tekorten en overschotten voor consumptiegoederen, evenals productieve hulpbronnen in de toeleveringsketen, zijn het gemeenschappelijke kenmerk van dit probleem. Tragische en paradoxale situaties hebben de neiging om op te duiken, zoals bakkerijplanken die leeg staan en mensen die honger lijden terwijl graan verwent in pakhuizen vanwege geplande mandaten voor regionale opslag, of enorme aantallen vrachtwagens die worden gebouwd en vervolgens stilstaan om te roesten omdat niet genoeg aanhangwagens zijn op dat moment beschikbaar.
Na verloop van tijd betekenen de stimulerings- en economische berekeningsproblemen van een commando-economie dat enorme hoeveelheden middelen en kapitaalgoederen worden verspild, waardoor de samenleving wordt verarmd.
Argumenten ten gunste van command economies
Commando-economieën behouden hun aanhang. Degenen die voorstander zijn van dit systeem beweren dat commando-economieën middelen toewijzen om het maatschappelijk welzijn te maximaliseren, terwijl dit in de vrije markteconomieën ondergeschikt is aan het maximaliseren van de winst. Voorstanders beweren bovendien dat commando-economieën een betere beheersing van de werkgelegenheid hebben dan vrijemarkteconomieën, omdat ze banen kunnen creëren om mensen aan het werk te zetten wanneer dat nodig is, zelfs als er geen legitieme behoefte aan is. Ten slotte wordt algemeen aangenomen dat commando-economieën superieur zijn voor het nemen van beslissende, gecoördineerde actie in het licht van nationale noodsituaties en crises zoals oorlogen en natuurrampen. Zelfs meestal op de markt gebaseerde samenlevingen zullen vaak eigendomsrechten beperken en de noodbevoegdheden van hun centrale overheden tijdens dergelijke evenementen, althans tijdelijk, aanzienlijk uitbreiden.
Vergelijk beleggingsrekeningen Aanbieder Naam Beschrijving Adverteerder Openbaarmaking × De aanbiedingen die in deze tabel worden weergegeven, zijn afkomstig van samenwerkingsverbanden waarvan Investopedia een vergoeding ontvangt.