Vrije markt
De vrije markt is een economisch systeem gebaseerd op vraag en aanbod met weinig of geen overheidscontrole. Het is een beknopte beschrijving van alle vrijwillige uitwisselingen die plaatsvinden in een bepaalde economische omgeving. Vrije markten worden gekenmerkt door een spontane en gedecentraliseerde volgorde van regelingen waardoor individuen economische beslissingen nemen. Op basis van zijn politieke en wettelijke regels kan de vrijemarkteconomie van een land variëren van een zeer grote of volledig zwarte markt.
Belangrijkste leerpunten
- Een vrije markt is een markt waar vrijwillige uitwisseling en de wetten van vraag en aanbod de enige basis vormen voor het economische systeem, zonder tussenkomst van de overheid.
- Een belangrijk kenmerk van vrije markten is de afwezigheid van gedwongen (gedwongen) transacties of voorwaarden voor transacties.
- Hoewel er eigenlijk geen zuivere vrijemarkteconomieën bestaan en alle markten op een of andere manier beperkt zijn, hebben economen die de mate van vrijheid op markten meten, een over het algemeen positief verband gevonden tussen vrije markten en maatregelen voor economisch welzijn.
Wat zijn vrijemarkteconomieën?
Inzicht in de vrije markt
De term "vrije markt" wordt soms gebruikt als synoniem voor laissez-faire-kapitalisme. Wanneer de meeste mensen de 'vrije markt' bespreken, bedoelen ze een economie met onbelemmerde concurrentie en alleen particuliere transacties tussen kopers en verkopers. Een meer omvattende definitie zou echter elke vrijwillige economische activiteit moeten omvatten, zolang deze niet wordt gecontroleerd door dwingende centrale autoriteiten.
Met behulp van deze beschrijving zijn laissez-faire-kapitalisme en vrijwillig socialisme elk voorbeelden van een vrije markt, ook al omvat deze laatste gemeenschappelijk eigendom van de productiemiddelen. Het kritieke kenmerk is de afwezigheid van dwangmatige opleggingen of beperkingen met betrekking tot economische activiteit. Dwang kan alleen plaatsvinden op een vrije markt door voorafgaande wederzijdse instemming in een vrijwillig contract, zoals contractuele rechtsmiddelen opgelegd door onrechtmatige daad.
De verbinding van de vrije markt met het kapitalisme en individuele vrijheid
Geen enkel modern land opereert met volledig ongeremde vrije markten. Dat gezegd hebbende, vallen de meeste vrije markten vaak samen met landen die waarde hechten aan privébezit, kapitalisme en individuele rechten. Dit is logisch omdat politieke systemen die regels of subsidies voor individueel gedrag uit de weg gaan, noodzakelijkerwijs minder interfereren met vrijwillige economische transacties. Bovendien zullen vrije markten eerder groeien en bloeien in een systeem waarin eigendomsrechten goed worden beschermd en kapitalisten een prikkel hebben om winst te maken.
Gratis markten en financiële markten
In vrije markten kan een financiële markt ontstaan om financieringsbehoeften te vergemakkelijken voor diegenen die zichzelf niet kunnen of willen financieren. Sommige individuen of bedrijven zijn bijvoorbeeld gespecialiseerd in het verwerven van besparingen door consequent niet al hun huidige rijkdom te consumeren. Anderen zijn gespecialiseerd in het inzetten van besparingen bij het nastreven van ondernemersactiviteiten, zoals het starten of uitbreiden van een bedrijf. Deze actoren kunnen profiteren van de handel in financiële effecten zoals aandelen en obligaties.
Spaarders kunnen bijvoorbeeld obligaties kopen en hun huidige spaargeld aan ondernemers verhandelen voor de belofte van toekomstige besparingen plus beloning of rente. Met aandelen worden besparingen geruild voor een eigendomsclaim op toekomstige inkomsten. Er zijn geen moderne voorbeelden van puur vrije financiële markten.
Gemeenschappelijke beperkingen op de vrije markt
Alle beperkingen op de vrije markt gebruiken impliciete of expliciete bedreigingen van geweld. Veel voorkomende voorbeelden zijn: verbod op specifieke uitwisselingen, belastingen, voorschriften, mandaten op specifieke voorwaarden binnen een uitwisseling, licentievereisten, vaste wisselkoersen, concurrentie van door de overheid aangeboden diensten, prijscontroles en quota voor productie, aankopen van goederen of personeelswerving . Gemeenschappelijke rechtvaardigingen voor politiek opgelegde beperkingen op vrije markten zijn onder meer de veiligheid van de consument, billijkheid tussen verschillende bevoordeelde of achtergestelde groepen in de samenleving en het aanbieden van collectieve goederen. Wat de uiterlijke rechtvaardiging ook is, bedrijven en andere belangengroepen in de samenleving lobbyen vaak om deze beperkingen in hun eigen voordeel vorm te geven in een fenomeen dat bekend staat als huurzoekend. Wanneer het gedrag van de vrije markt wordt gereguleerd, wordt de reikwijdte van de vrije markt beperkt, maar meestal niet volledig geëlimineerd, en kunnen vrijwillige uitwisselingen nog steeds plaatsvinden in het kader van overheidsvoorschriften.
Sommige uitwisselingen kunnen ook plaatsvinden in strijd met de regels en voorschriften van de overheid op de zogenaamde "zwarte markt", die in sommige opzichten als een ondergrondse versie van de vrije markt kan worden beschouwd. Marktuitwisseling is echter nog steeds sterk beperkt omdat concurrentie op de zwarte markt vaak de vorm aanneemt van een gewelddadig conflict tussen concurrerende groepen producenten of consumenten in tegenstelling tot vrije marktconcurrentie of concurrentie op zoek naar huur via het politieke systeem. Dientengevolge neigt op een zwarte markt een concurrentievoordeel te vloeien naar degenen die een relatief voordeel hebben bij geweld, dus monopolistisch of oligopolistisch gedrag is waarschijnlijk en de toetredingsdrempels zijn hoog wanneer zwakkere spelers uit de markt worden verdreven.
Economische vrijheid meten
Om de effecten van vrije markten op de economie te bestuderen, hebben economen verschillende bekende indexen van economische vrijheid opgesteld. Deze omvatten de Index of Economic Freedom gepubliceerd door de Heritage Foundation en de Economic Freedom of the World en de economische vrijheid van Noord-Amerika indexen gepubliceerd door het Fraser Institute, die meten. Deze indexen omvatten items zoals de beveiliging van eigendomsrechten, de last van regulering en openheid van financiële markten, naast vele andere items. Empirische analyse waarin deze indexen worden vergeleken met verschillende maten van economische groei, ontwikkeling en levensstandaard, toont overweldigend bewijs van een relatie tussen vrije markten en materieel welzijn in verschillende landen.
Vergelijk beleggingsrekeningen Aanbieder Naam Beschrijving Adverteerder Openbaarmaking × De aanbiedingen die in deze tabel worden weergegeven, zijn afkomstig van samenwerkingsverbanden waarvan Investopedia een vergoeding ontvangt.