Hoe Petrodollars de Amerikaanse dollar beïnvloeden

Na de ineenstorting van de gouden standaard van Bretton Woods in de vroege jaren 1970, sloten de Verenigde Staten een deal met Saoedi-Arabië om de olieprijzen te standaardiseren in dollars. Door deze deal werd het petrodollar-systeem geboren, samen met een paradigmaverschuiving van gekoppelde wisselkoersen en door goud gedekte valuta's naar niet-gedekte, variabele renteregimes.

Het petrodollarsysteem verhoogde de Amerikaanse dollar tot de reservevaluta van de wereld en door deze status hebben de Verenigde Staten aanhoudende handelstekorten en is het een wereldwijde economische hegemonie. Het petrodollar-systeem biedt de financiële markten van de Verenigde Staten ook een bron van liquiditeit en instroom van buitenlands kapitaal door "recycling" van petrodollar. Een verklaring van de effecten van petrodollars op de Amerikaanse dollar vereist echter een korte samenvatting van de geschiedenis van de petrodollar. (Zie voor meer informatie: Wereldhandel en de valutamarkt en VS-Saoedische relaties: een complex scenario o.)

Geschiedenis van de Petrodollar

Geconfronteerd met stijgende inflatie, schulden uit de Vietnamoorlog, extravagante binnenlandse bestedingsgewoonten en een aanhoudend betalingsbalanstekort besloot de regering Nixon de convertibiliteit van Amerikaanse dollars in goud plotseling (en schokkend) te beëindigen. In de nasleep van deze "Nixon Shock" zag de wereld het einde van het goudtijdperk en een vrije val van de Amerikaanse dollar temidden van de stijgende inflatie. Volgens Dr. Bessma Moomani in het artikel "GCC-olie-exporteurs en de toekomst van de dollar", door een reeks zorgvuldig samengestelde bilaterale overeenkomsten met Saoedi-Arabië vanaf 1974, konden de VS bilaterale politieke en commerciële relaties bevorderen, op de markt gebrachte Amerikaanse goederen en diensten, en helpen bij het recyclen van Saoedische petrodollars (hierover later meer).

Door dit kader van economische samenwerking en, nog belangrijker, petrodollarrecycling, slaagden de VS erin Saoedi-Arabië te beïnvloeden om de andere leden van de Organisatie van de Olie-exporterende Landen (OPEC) ervan te overtuigen de verkoop van olie in dollars te standaardiseren. In ruil voor het factureren van olie in coupures in dollars, verzekerden Saoedi-Arabië en andere Arabische staten Amerikaanse invloed in het Israëlisch-Palestijnse conflict samen met Amerikaanse militaire hulp tijdens een steeds zorgwekkender politiek klimaat waarin de Sovjet-invasie van Afghanistan, de val van de Iraanse Shah en de oorlog tussen Iran en Irak. Uit deze voor beide partijen voordelige overeenkomst is het petrodollarsysteem geboren.

Voordelen van het Petrodollar-systeem

Aangezien de meest gewilde grondstof ter wereld - olie - in Amerikaanse dollars wordt geprijsd, heeft de petrodollar de greenback tot de dominante valuta van de wereld verheven. Volgens de driejaarlijkse enquête van de Bank for International Settlements (BIS) had 88% van alle in april 2016 geïnitieerde transacties met buitenlandse beurzen aan één kant betrekking op de USD [1]. Met deze status geniet de Amerikaanse dollar van wat sommigen beweren een "exorbitant privilege" te zijn om zijn tekort op de lopende rekening voortdurend te financieren door in dollar luidende activa tegen zeer lage rentetarieven uit te geven en een wereldwijde economische hegemonie te worden.

Landen als China, die grote hoeveelheden Amerikaanse schulden aanhouden, hebben bijvoorbeeld in het verleden hun bezorgdheid geuit over de mogelijke verwateringseffecten op hun bezittingen als de dollar zou dalen. De voorrechten verbonden aan het kunnen aanhouden van lopende tekorten op de lopende rekening hebben echter een prijs. Als reservevaluta zijn de Verenigde Staten verplicht om deze tekorten uit te voeren om te voldoen aan de reserveverplichtingen in een steeds groter wordende wereldeconomie. Als de Verenigde Staten zouden stoppen met het lopen van deze tekorten, zou het resulterende tekort aan liquiditeit de wereld in een economische krimp kunnen brengen. Als de aanhoudende tekorten echter ad infinitum blijven bestaan, zullen buitenlandse landen uiteindelijk beginnen te twijfelen aan de waardering van de dollar en kan de greenback zijn rol als reservevaluta verliezen. Dit staat bekend als het Triffin-dilemma. (Zie voor meer informatie: Hoe het Triffin-dilemma valuta beïnvloedt. )

Petrodollar Recycling

Het petrodollarsysteem creëert ook overschotten van Amerikaanse dollarreserves voor olieproducerende landen, die moeten worden "gerecycled". Deze overtollige dollars worden uitgegeven aan binnenlandse consumptie, in het buitenland uitgeleend om aan de betalingsbalans van ontwikkelingslanden te voldoen of belegd in in Amerikaanse dollars luidende activa. Dit laatste punt is het meest gunstig voor de Amerikaanse dollar omdat petrodollars hun weg terug naar de Verenigde Staten vinden. Deze gerecyclede dollars worden gebruikt om Amerikaanse effecten (zoals schatkistpapier) te kopen, die liquiditeit op de financiële markten creëert, de rente laag houdt en niet-inflatoire groei bevordert. Bovendien kunnen de OPEC-staten valutarisico's van conversie vermijden en beleggen in veilige Amerikaanse investeringen.

(Zie voor meer informatie: Een inleiding over reservevaluta's .)

Onlangs zijn er zorgen geweest over een verschuiving van petrodollars naar andere valuta's, zoals de Chinese Yuan. Deze zorgen zijn niet geheel zonder verdienste. Het veranderende landschap van de wereldwijde energiemarkt wijst op een de facto einde van de petrodollar-overeenkomst tussen de VS en Saoedi-Arabië. Volgens Nick Chow van MarketSlant worden de VS voor het eerst sinds de jaren zestig een belangrijke exporteur van energie. Dit, samen met een sterke binnenlandse energiesector die zich richt op export, zal waarschijnlijk een soepele overgang veroorzaken van de petrodollar, aangezien "export van energie de kapitaalinstroom van aankopen van Saoedische staatsobligaties vervangt en de wereldwijde vraag naar de USD handhaaft, geworteld in energiebehoeften." [2] Een bijkomend voordeel voor de Verenigde Staten is dat het zal zorgen voor binnenlandse energiezekerheid, wat in de eerste plaats de belangrijkste reden was voor de petrodollarovereenkomst van 1973.

Hoewel het niet van de ene op de andere dag zal gebeuren, zou een opdrogen van gerecyclede petrodollars de liquiditeit van de Amerikaanse kapitaalmarkten afvoeren, wat de financieringskosten voor overheden, bedrijven en consumenten zal verhogen, aangezien geldbronnen schaars worden.

Het komt neer op

Na de jaren zeventig schakelde de wereld over van een gouden standaard en ontstonden petrodollars. Deze extra in omloop gebrachte dollars hebben geholpen de Amerikaanse dollar naar de wereldreserve valuta te verheffen. Het petrodollar-systeem vergemakkelijkt ook petrodollar-recycling, wat liquiditeit en vraag naar activa op de financiële markten creëert.

[1] //www.bis.org/press/p160901a.htm (zie par. 3)

[2] //www.mironline.ca/petrodollar-regime-crumbling-will-us-economy-r ... (zie halverwege de eerste alinea.)