De Russische economie van de Sovjetunie

Het bouwen van een sterke en levendige economie is geen gemakkelijke taak, vooral wanneer overblijfselen van een oude structuur het heden blijven achtervolgen. Combineer die situatie met de vloek van de middelen en het wordt verleidelijk om het project helemaal uit te stellen. Geloof me niet? Nou, kijk maar eens naar Rusland - een voormalig communistisch land, vast in het midden van een overgang naar een meer liberale markteconomie, begiftigd met een overvloed aan olie en natuurlijke hulpbronnen, en wiens economische fortuinen stijgen en dalen met de prijzen van die middelen. Het zijn deze kenmerken die het best de Russische economische worsteling sinds de val van de Sovjet-Unie beschrijven.

De overgang van communisme naar kapitalisme (1991-1998)

Boris Jeltsin werd de eerste gekozen president van Rusland in juni 1991 en tegen het einde van dat jaar had hij met de leiders van Oekraïne en Wit-Rusland afgesproken de Sovjetunie te ontbinden. Hij begon meteen een aantal radicale economische hervormingen door te voeren, waaronder prijsliberalisatie, massaprivatisering en stabilisatie van de roebel.

Door de privatiseringshervormingen zou 70% van de economie tegen het midden van 1994 worden geprivatiseerd en in de aanloop naar de presidentsverkiezingen van 1996 startte Yeltsin een 'leningen-voor-aandelen'-programma dat het eigendom van sommige natuurlijke hulpbronnen overdroeg aan een aantal krachtige zakenlieden in ruil voor leningen om te helpen met de overheidsbegroting. Deze zogenaamde "oligarchen" zouden een deel van hun nieuw verworven rijkdom gebruiken om de herverkiezingscampagne van Jeltsin te helpen financieren. Jeltsin zou de verkiezingen winnen en aan de macht blijven totdat de gezondheidstoestand hem dwong een opvolger aan te stellen - Vladimir Poetin.

Ondanks de hervormingen van Jeltsin presteerde de economie vreselijk gedurende een groot deel van de jaren negentig. Van ongeveer 1991 tot 1998 verloor Rusland bijna 30% van zijn reële bruto binnenlands product (BBP), leed het aan talloze inflatie-aanvallen die de besparingen van Russische burgers decimeerden. Russen zagen ook hun besteedbaar inkomen snel dalen. Verder verliet het kapitaal het land massaal, met een waarde van bijna $ 150 miljard tussen 1992 en 1999.

Te midden van deze negatieve indicatoren zou Rusland erin slagen om in 1997 een groei van 0, 8% te realiseren, de eerste positieve groei sinds de val van de Sovjetunie. Maar net toen de dingen optimistisch begonnen te lijken, breidde de financiële crisis die in Azië in de zomer van 1997 begon zich al snel naar Rusland uit, waardoor de roebel onder speculatieve aanval kwam. De valutacrisis zou binnenkort worden verergerd door de daling van de olieprijzen aan het einde van het jaar, en in het midden van 1998 devalueerde Rusland de roebel, het in gebreke blijven van zijn schuld, en stelde een moratorium in op betalingen aan buitenlandse crediteuren. De reële bbp-groei werd in 1998 opnieuw negatief en daalde met 4, 9%.

Periode van snelle groei (1999-2008)

Hoewel de financiële crisis van 1998 onmiddellijk negatieve gevolgen had en de financiële geloofwaardigheid van Rusland ernstig had aangetast, beweren sommigen dat het een "vermomde zegen" was, omdat het omstandigheden schiep die Rusland in staat stelden om het grootste deel van het volgende decennium een ​​snelle economische expansie te bereiken. Een aanzienlijk afgeschreven roebel hielp de binnenlandse productie te stimuleren, wat leidde tot een spurt van economische groei in de komende jaren met een reële bbp-groei van 8, 3% in 2000 en ongeveer 5% in 2001.

Het samenvallen van Poetin's machtsopvolging in 1999 met de omkering van het economische fortuin verwierf de nieuwe president een aanzienlijke populariteit, en hij maakte het zijn doel om de economische chaos van het vorige decennium te voorkomen en het land in de richting van langetermijngroei en stabiliteit te brengen. Tussen 2000 en eind 2002 heeft Poetin een aantal economische hervormingen doorgevoerd, waaronder het vereenvoudigen van het belastingstelsel en het verlagen van het aantal belastingtarieven. Hij bracht ook de vereenvoudiging van de registratie- en vergunningseisen van bedrijven en de privatisering van landbouwgrond teweeg.

Maar in 2003, met slechts gedeeltelijk doorgevoerde hervormingen, nam Poetin het grootste en meest succesvolle bedrijf van Rusland, het oliebedrijf Yukos, in beslag. Dit evenement betekende het begin van een golf van overnames van particuliere bedrijven door de staat. Tussen 2004 en 2006 renationaliseerde de Russische overheid een aantal bedrijven in wat als 'strategische' sectoren van de economie werden beschouwd. Volgens een schatting van de OESO bedroeg het aandeel van de overheid in de totale kapitalisatie van de aandelenmarkt medio 2003 20% en was het begin 2006 gestegen tot 30%.

Met een gemiddelde reële bbp-groei van 6, 9% per jaar, een stijging van 10, 5% van het gemiddelde reële loon en een groei van 7, 9% van het reëel besteedbaar inkomen, allemaal in de periode van 1999 tot 2008, ontving Poetin veel lof voor dit tijdperk van "Ongekende welvaart." Veel van het economische succes van Rusland in die periode viel echter samen met de stijging van de olieprijs in het begin van 2000, een van de belangrijkste hulpbronnen van het land.

Hoewel velen verwachtten dat de Russische economie na de exportstimulerende effecten van de devaluatie van de roebel terug zou keren naar haar slechte prestaties in de jaren negentig, werd beweerd dat de belangrijkste factoren voor de economische groei na de crisis afkomstig waren van de sector natuurlijke hulpbronnen, met name olie. Tussen 2001 en 2004 droeg de sector natuurlijke hulpbronnen bij tot meer dan een derde van de groei van het BBP - waarbij de olie-industrie rechtstreeks verantwoordelijk was voor bijna een kwart van die groei.

De afhankelijkheid van Rusland van olie en andere natuurlijke hulpbronnen is verergerd door de terugkeer van Poetin naar een meer centraal geplande economie. De overname van Yukos en andere belangrijke sectoren van de economie stelde Poetin in staat om een ​​gecentraliseerd beheersysteem te bouwen dat economische huurprijzen haalt uit olie en andere natuurlijke hulpbronnen om te worden gekanaliseerd in de sectoren die het belangrijkst worden geacht. In plaats van te proberen de economie te richten en te diversifiëren naar minder hulpbronnenafhankelijke activiteiten, heeft Poetin zijn belangrijkste sectoren nog meer verslaafd gemaakt aan die hulpbronnen.

Sinds de wereldwijde financiële crisis

Hoewel olie en andere natuurlijke hulpbronnen een belangrijke factor waren in de snelle economische expansie van Rusland van het einde van de twintigste eeuw tot 2008, moet worden opgemerkt dat de hervormingen die door Jeltsin werden doorgevoerd en de hervormingen vóór Poetin-nationalisatie ook belangrijk waren voor het succes van de economie . Maar de wereldwijde financiële crisis van 2008 en de daling van de olieprijs hebben de aard van de hulpbronnenafhankelijke economie van Rusland aan het licht gebracht en de noodzaak van voortdurende structurele hervormingen aan het licht gebracht.

De Russische economie werd hard getroffen door de wereldwijde financiële crisis, met een daling van de productie met 7, 8% in 2009. Maar toen de olieprijs zich herstelde en de wereldwijde financiële markten begonnen te stabiliseren, keerde de groei terug, hoewel lang niet het niveau dat het eerder was de crisis. De terugkeer naar gematigde groei; zou echter van korte duur zijn, omdat het conflict met Oekraïne strenge economische sancties zou opleggen door het Westen, en het begin van de olieprijzen in het midden van 2014 zou opnieuw de scheuren in de Russische economie blootleggen.

Het komt neer op

Gedurende de Jeltsin-jaren na de val van de Sovjet-Unie leek het erop dat Rusland op weg was naar een meer liberale markteconomie. De terugkeer van Poetin naar een meer beheer in Sovjetstijl en het niet doorgaan met de broodnodige hervormingen hebben er echter toe bijgedragen de afhankelijkheid van hulpbronnen van het land te vergroten ten koste van economische stabiliteit en groei op de lange termijn. Misschien zal de meest recente crisis in Rusland zijn populariteit bij het Russische volk doen schudden en hem dwingen economische hervormingen serieus te nemen.